8. दंत (Konkani, Intestinal Worms)
साद्या, सोप्या भाशेतले , विश्वासू अशे, शैक्षणिक सरुपाचे, 100 भलायकी संदेश 8 ते 14 वरसा पिरायेच्या भुरग्यां खातीर तयार केल्यात जे तीं स्वता शिकून हेरांक शिकोवपाक शकतात. हातूंत 10 ते 14 वर्सांच्या तरणाट्यांचोय आसपाव जाता. आमकां दिसता, 10 ते 14 वर्सांच्या तरणाट्यां खातीर ही म्हायती दिवप सामके गरजेचें कारण घरांतलीं ल्हान भुरगीं चडांत चड तांच्या संपर्कांत आसतात आनी तांची काळजी घेतात. तांच्या ह्या वावराची दखल घेवन, तांची तोखणाय करप खूब म्हत्वाचें .
हे 100 संदेश,10 मुखेल भलायकी विशयांमदी विभागल्यात आनी दर विशयाचे 10 संदेश आसात: मलेरिया, हागवण, पुश्टीक आहार, थंडी-खोंकली आनी हेर दुयेसां, दंत, उदक आनी नितळसाण, रोगाच्या संसर्गापासून राखण, एचआयवी-एड्स आनी अपघात, दुखापत आनी भुरग्यांचो सुरवातेचो विकास अशें हे वेगवेगळे विशय आसात. हे सादे-सोपे संदेश, पालक आनी भलायकी शिक्षकां खातीर आसात, जे तें घरा कडल्या , शाळेतल्या, क्लब आनी दवाखान्यांतल्या भुरग्यां खातीर वापरपाक शकतात.
10 संदेश विशय 8: दंत
- लाखांनी भुरग्यांच्या शरीरांत दंत आसतात. ज्या भागात हे दंत आसतात ताका आतकडी म्हणटात. आमी जेविल्ले जेवण शरीर वापरता ते हांगां आसता.
- कितल्याशाच तरांचे दंत आमच्या आंगांत रावंक शकतात: रावंड वॉर्म, व्हिप वॉर्म, हूक वॉर्म आनी बिल्हार्झीया(शिस्तोसोमियासीस). हांचे भायर हेरय आसात.
- दंत आमकां दुयेंत आनी अशक्त करूंक शकतात. तांकां लागून पोटांत दुखप, खोंकली, जोर आनी हेर दुयेंसां जांव येतात.
- दंत तुमच्या आंगात आसूं येतात पूण ते आसात हें तुमकां कळचें ना. कांय वेळा परसाकडेन वतना तुमकां दंत दिसूं येतात.
- दंत आनी ताचीं तातयां वेगवेगळ्या मार्गांनी आमच्या कुडींत भितर सरपाक शकतात. कांय दंत आमच्या जेवणांतल्यान आनी दुशीत उदका सारक्या पेयांतल्यान लेगीत कुडींत भितर सरतात. उकत्या पायांक लागूनय दंत भितर सरतात.
- डि-वॉर्मींग गुळयो वापरून दंत मारप सोपें आनी सवाय. भलायकी सेवक ह्यो गुळयो दर 6 वा 12 म्हयन्यांनी वा कांय दंता खातीर ताच्याकय चड वेळा दितात.
- दंताची तातयां गु आनी मुतांत रावतात. संडास वापरतकच उदक घालून सामको निवळ करात. तुमी परसा कडेन वतकच वा तुमच्याकय ल्हान भुरग्याक परसा कडेन वचपाक मजत करतकच, साबणान हात बरे करून धुयात.
- दंत तुमच्या शरीरात वच्चे न्हय म्हुणून परसा कडेन वतकच आनी जेवण रांदचे पयले, जेवचे वा पिवचे पयलीं साबणान हात धुवन घेवचें तशेच फळां आनी भाजयो धुवन घेवच्यो आनी पायांत मोचे घालचे.
- कांय दंत मातयेंत आसतात, ताका लागून मातयेक हात लायल्यार साबणान हात धुवचे.
- जेन्ना तुमी फळां आनी भाजयो धुतात, तेन्ना असले उदक वापरात जातून मनशाची विश्टा आसप शक्य ना.
भलायकी आनी वखदा तज्ञांनीं ह्या भलायकी संदेशांची नियाळणी केल्या आनी ते www.health-orb.org ह्या ओआरबी भलायकी संकेत स्थळाचेरय उपलब्द आसात.
ह्या विशयाचेर चड म्हायती मेळोवपाक आनी हेरांक शिकोवपा खातीर हांगा कांय भुरग्यां खातीरच्यो कार्यावळी दिल्यात.
दंत: भुरग्यांनी कितें करूं येता?
- स्वताच्या भाशेंत स्वताच्या उतरांनी दंतां विशीं संदेश तयार करचे.
- हे संदेश तोंडपाठ करचे म्हण्टकीच ते विसरूंक जावचेना.
- हेर भुरग्यांकय आनी घराच्यांक हे संदेश पासार करचे.
- आमची प्रस्नावळ घेवपा खातीर वोट विथ युवर फिट वापरात आनी तुमकां दंतां विशीं कितलें खबर आसा हें सोदून काडात.
- दंता वेली काणी आयकून ,तें न जावपाक आमी कशें हात धुवन आनी सदांच पायांत मोचे वापरून स्वताची राखण करूंक शकतात ते समजून घेयात.
- आमचे शाळेंत जेवण कशें तयार करतात आनी आमचो रांदपी कशे तरेन जेवण सुरक्षीत आनी दंत मुक्त दवरता तें सोदून काडात.
- गुवांतल्यान दंत मातयेंत आनी उदकांत वच्चे न्हय म्हण सदांच संडासाचो वापर करात.
- आमचे हात बरे तरेन धुवपा खातीर आमकां साबण, उदक आनी नितळ कपड्याची गरज आसता.
- आमच्या घरातले लोक दंतां विशीं कितें जाणात हें पळोवपा खातीर एक सर्वेक्षण करात.
- दुश्ट दंत घरांतलें जेवण चोरपाक येता आनी ते वाटावपाक भुरगीं तांकां कशीं आडायतात हाचेर आदारित एक नाटकुलें तयार करात.
- हरवी भाजी खावचे आदीं ती धुवन घेवचीं, मांस आनी जेवण सारकें शिजोवन घेवचे, जाका लागून जेवण दंतां पासून सुरक्षीत कशें उरतलें हें दाखोवपा खातीर एक पोस्टर तयार करात.
- टिपी टेप आनी हेंड वॉशिंग स्टेशन घरचीं, वर्ग वा पंगड हांचें खातीर कशें तयार करचे हें समजून घेवंचें.
- दंत पसरपा पासून कशे आडावचे वा आमी केन्ना आनी कशे हात धुवचे हें सांगपी एक गीत तयार करात.
- भाज्ज्यों आनी फळां खावचे आनी रांदचे आदी धुंवपाची याद करूंक एक पोस्टर तयार करात.
- आमच्यानी कशे तरेन दंत पसरपा पासून आडांव येता हें दाखोवपा खातीर एक नाटकुले वा कठपुतळी खेळ तयार करूं येता.
- दंतां विशीं आमचें गिन्यान तपासून पळोवपा खातीर एक फिल इन द ब्लेंक्स गेम तयार करात आनी खेळात वा आमी कितें करचें आदीं हात धुवचे आनी कितें केले उपरांत हात धुवचे हें जाणा काय ना तें तपासपा खातीर एक प्रस्नावळ तयार करून घेयात. मजती खातीर सकयल दिल्ल्या प्रस्नांचो वापर करात.
- आमी जें खाण खातात तें आमची कूड कशी वापरता? आमची व्हडली आंतडी कितली लांब आसा? दंत आमचें खाण कशे खातात? एक टेपवॉर्म कितलो लांब जांव येता? तुमी कितल्या तरांच्या दंतां विशीं जाणात? तुमी रावतात त्या वाठारांत कसले तरेचे दंत सादारणपणान मेळटात? तुमकां दंत जाल्यात हें कशें कळूं येता? तुमकां डी-वॉर्मींग गुळयो खंय मेळूं येतात आनी त्यो कोणे घेवपाची गरज आसा? दर दिसा एक दंत कितलीं तातयां घालूंक शकता? दंत आमच्या कुडींतल्यान विटामीन-ए तशेच दुसरे खाणय शोशूंक शकता- आमकां विटामीन-ए,ची कित्या खातीर गरज आसा, हें सोदून काडात. दंतांच्या पिलांक लार्वे म्हणटात. खंयच्या दंताचो लार्वे आमच्या कातींतल्यान आमच्या कुडीत भितर सरता? संडास वापरतकच उदक घालून गू-मुत सारके धुवन उडयल्यार दंत पसरपा पासून राखण जांव येता? आमच्या शाळेंत डी-वॉर्मींग दीस आसात? ते केन्ना आसात? सगळे एकाच दिसाक डी-वॉर्मींग गुळयो कित्याक घेतात? संवसारांत कितल्या भुरग्यां मदीं दंत आसात? आमी दंत पसरावपाचे आडावप हें कित्या खातीर म्हत्वाचें? आमची पाचन क्रिया- ती कशी काम करता आनी दंत कशे तरेन तिका काम करपा पासून आडायतात? दंतांचें तातें कितलें ल्हान आसता? तुमी जाणा आशिल्ली सगळयांत ल्हान वस्त खंयची? उदक निवळ आसा काय घाण हें आमच्यांनी कशें सांगूं येता? झाडांक वाडपा खातीर कितें जाय पडटा? आमच्या झाडां खातीर सुरक्षीत अशें सारें कशें तयार करूं येता?
टिपी टेप वा हेंड वॉशिंग स्टेशन वा फिल इन द ब्लेंक्स गेम, वा हेर खेरीत म्हायते खातीर उपकार करून www.childrenforhealth.org वा clare@childrenforhealth.org ह्या संकेत स्थळाचेर संपर्क करात.
